حسادت در کودکان: دلایل و 7 راه درمان حسادت+نکات طلایی

حسادت در کودکان اتفاق عجیب و نادر نیست! خانواده هایی که بیشتر از دو بچه دارند این مسئله را هرروز تجربه میکنند. اما فقط تعداد کمی از والدین به فکر درمان حسادت کودک هستند و به عواقب آن فکر می‌کنند.  اینکه  شما در حال خواندن این مقاله هستید، یعنی نسبت به آینده کودکتان احساس مسئولیت می‌کنید و می‌خواهید رابطه خوبی با فرزندتان داشته باشید. ما در مقاله روانشناسی چیچیلاس به بسیاری از سوالاتی که در ذهنتان دارید پاسخ می‌دهیم

حسادت در کودکان چیست؟

حسادت در کودک یک احساس منفی است. حسادت در کودکان زمانی ایجاد می‌شود که کودک از سمت کسی که برایش مهم است، به اندازه کافی محبت و توجه دریافت نکند. در کودکان معمولا این افراد مهم پدر و مادر هستند. زمانی که فرزند ما احساس می‌کند که دیگر مثل قبل به او توجه نمی‌کنید، یا کمتر به او عشق می‌ورزید، دچار احساس حسادت می شود. حسادت یکی از سخت ترین و ناخوشایندترین تجربیاتی است که یک کودک میتواند تجربه کند.

به دنبال این حسادت، احساساتی مثل ترس از دست دادن فرد بزرگسال، نگرانی از دوست داشتنی نبودن، عصبانیت و خشم به سراغ کودک می‌آید. حسادت در کودکان به دلیل تجربه احساسات مختلف و ناتوانی در کنترل آنها، معمولا با دعوا و پرخاشگری بین همسن و سالانش همراه است. مثلا ممکن است کودک عروسک خود را به دوستانش ندهد و پرخاشگری کند.

روانشناسان معتقدند 5 دلیل برای حسادت کودکان وجود دارد:

۱. خود محوری در کودکان (من مرکز این دنیا هستم و همه چیز حول من می‌چرخد).

کودک خود را مهمترین فرد خانواده و جامعه میداند و در نتیجه انتظار دارد تمام محبت و توجه اطرافیانش فقط برای خودش باشد.

۲. عکس العمل به بی عدالتی

کودک زمانی شروع به حسادت میکند که پدر و مادر وقت بیشتری را به خواهر یا برادر کوچکترش اختصاص دهند و یا به نیازهای فرزند بزرگتر خود را کم توجهی کنند یا محبت کمتری نسبت به او نشان بدهند.

۳. سختی در ابراز عشق

در دوران کودکی، کودک هنوز به رشد عاطفی نرسیده است. بنابراین اگر به کودکان آموزش داده نشود نمی‌توانند احساسات خود را نسبت به والدین به میزان کافی ابراز کنند. در نتیجه کودک از حسادت به عنوان روشی برای نشان دادن عشق و علاقه خود استفاده می‌کند. مثلا اجازه نمی‌دهد به جز خودش با دیگران وقت بگذرانید و از این روش می‌خواهد محبتش را به شما نشان بدهد.

۴. اضطراب

افزایش حساسیت و حس اضطراب برای مسائل جزئی هم میتواند از علل بروز حسادت در کودک باشد.

۵. احساس درماندگی و ناکافی بودن

کودک متوجه میشود که در این مرحله از زندگی نمی‌تواند بدون پدر و مادر و مستقل زندگی کند. پس تصمیم میگیرد از والدینشن دربرابر همه اطرافیان مراقبت کند و مکانیسم محافظتی که از آن استفاده میکند، حسادت است.

 در خانواده های پر جمعیت، از تولد فرزند سوم به بعد، حسادت بزرگترها به تدریج از بین میرود و کودکان به مراقبت و حمایت از خواهر و برادر خود، عادت می‌کنند‌.

چطور بفهمیم که کودک حسود است؟

• هر کودک با توجه به سن،جنس‌ و موقعیت برای ابراز حسادت از روش خاصی استفاده می کند. معمولاً بعضی از علائم و نشانه هایی که در کودکان حسود مشاهده می شود عبارت است از پرخاشگری ،لگد زدن، گاز گرفتن،ناخن جویدن، شب ادراری، انگشت مکیدن، کتک زدن، آزار رساندن، بد خلقی، مخالفت کردن، شکایت کردن، دروغگویی، تقلب و…
• وقتی فرزند دوم به دنیا می‌آید، فرزند اول ناگهان مهارت های ساده خود مانند لباس پوشیدن، صورت شستن و‌… را فراموش می‌کند، گاهی کودک میخواهد باز هم پوشک ببندد و شروع میکند به کمک خواستن از مادر.

دلیلش ساده است: کودک میفهمد که کودک تازه متولد شده خیلی سودمندتر است چراکه همه نوزاد را دوست دارند و به خوبی از او مراقبت میکنند و کوچک ترین کارهایش را تشویق می‌کنند.

• خواب کودک دچار اختلال می‌شود، اشتهایش تغییر می‌کند، و وضعیت پزشکیش بدتر از قبل می‌شود. کودکان حساس‌تر ممکن است مشکلات عصبی(تیک، لکنت زبان در کودکان و سایر آسیب ها…) را تجربه کند. به این ترتیب حسادت میتواند سبب مشکلات روانی هم بشود.
• کودک گوشه گیر، افسرده و کم حرف می‌شود. گاهی اوقات ممکن است کودک با شیطنت عضو جدید خانواده را اذیت کند.

 عکس العمل درست پدر و مادر به حسادت کودک

این خیلی مهم است که پدر و مادر یاد بگیرند چطور با کودک حسود برخورد کنند.

1- اگر متوجه شدید که کودکتان نسبت به علاقه پدرش به شما یا خواهر یا برادرش یا شخص دیگری حسادت میکند، از او غافل نشوید، منتظر نباشید این مسائل خود به خود از بین برود. زیرا او یک کودک است که برای کمک، عشق و توجه گریه می‌کند.

2- با کودک صحبت کنید و به او بگویید که احساساتش را درک میکنید و هرگز کودکتان را رها نمی‌کنید. به او یادآوری کنید که چقدر دوستش دارید و به او افتخار میکنید و می‌خواهید همه اعضا خانواده در کنار یکدیگر زندگی کنید و رابطه خوبی داشته باشید.

چگونه از حسادت کودک به نوزاد جدید جلوگیری کنیم؟

کودک را برای تولد خواهر یا برادرش آماده کنید:

۱. زمانی که کودک متوجه تغییرات ظاهری مادر در بارداری می‌شود به او بگویید که بزودی نوزادی به دنیا می‌آید و عضوی از خانواده شما خواهد شد.

۲. به کودک بگویید که داشتن یک خواهر یا برادر چقدر فوق العاده است و چه دوستان قابل اعتمادی برای هم خواهند شد و گذراندن وقت و بازی با یکدیگر چقدر سرگرم کننده خواهد بود.

۳. به کودک اجازه دهید تا با خواهر و برادرش در حالی که هنوز در رحم مادر است ارتباط بگیرد، آنها میتوانند برای جنین قصه بخوانند یا با آنها حرف بزنند.

۴. اسباب بازی، تخت، کالسکه و دیگر وسایل نوزاد را به همراه فرزند اول خریداری کنید و نظر او را بپرسید.

۵. به او توضیح دهید که نوزاد در ابتدا خیلی کوچک است و نه راه میرود و نه صحبت می‌کند و برای بازی باید کمی بزرگ تر شود و تا آن زمان به مراقبت و محافظت شما نیاز دارد.

 ۶. پس از تولد فرزند دوم، فرزند اول را پرستار بچه نکنید زیرا او نیز حق دارد کودکی کند.

۷. به فرزندتان اجازه دهید در مراقبت از بچه، کمک کند. در پیدا کردن پستانک، آوردن بطری یا حرکت دادن کالسکه و همچنین اگر میخواهد بچه را در آغوش بگیرد درخواستش را رد نکنید و نگران نباشید، خودتان هم کنارش بنشینید و مراقبش باشید.

نکات طلایی روانشناسی برای درمان حسادت در کودکان

۱. اگر در خانواده شما چند فرزند وجود دارد، برای تک تکشان وقت بگذارید.

۲. بدون اجازه فرزند بزرگتر وسایلش را به فرزند کوچک تر ندهید حتی اگر کودک علاقه خود را نسبت به آن وسیله از دست داده باشد، باز هم از او اجازه بگیرید.

۳. فرزندانتان را با یکدیگر مقایسه نکنید و از موفقیت های هرکدامشان خوشحال باشید و به آنها افتخار کنید.

۴. زمانی که کودکان با یکدیگر اختلاف دارند و دعوا می‌کنند هرگز طرف فرزند کوچک تر را نگیرید فقط به این دلیل که بچه تر است،. اگر قرار است به خاطر دعوا کردن تنبیه شوند باید عادلانه باشد.

۵. زمان بیشتری را با کل اعضای خانواده بگذرانید مثلا قدم زدن، سفر کردن و بازی کردن. این نه تنها رابطه شما با فرزندانتان را قوی تر میکند، بلکه سبب میشود بچه‌ها هم به یکدیگر نزدیک تر شده و مسئولیت پذیرتر شوند.

حسادت یک پدیده کاملا طبیعی در کودکان است. از نظر دونالد وودز وینیکوت، روانپزشک و روان‌کاو کودکان “حسادت از عاشق بودن کودکان ناشی می‌شود و اگر نتوانند عاشق شوند، حسادت نمی‌کنند.”

نکته ای که والدین باید بخاطر داشته باشند این است که ما نمی‌توانیم حسادت در کودکان را کاملاً از بین ببریم اما می‌توانیم آن را به حداقل برسانیم و به کودکمان فرصت بدهیم تا متوجه اهمیت خود در خانواده شود و توجه و محبت ما را درک کند.