علائم آرتروز در کودکان (JIA) متنوع است و به شدت این بیماری مفصلی بستگی دارد. شیوع آرتروز (Arthritis) در سنین ۴۰ سال به بالا شایع است اما به‌طور نادر می‌تواند در سنین کودکی و نوجوانی بروز کند. پزشکان متخصص اطفال و روماتولوژی این بیماری را به عنوان یک بیماری خود ایمنی معرفی می‌کنند. منظور از خودایمنی این است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه بافت مفصل‌ها را مهاجم تشخیص می‌دهد و به آن‌ها حمله می‌کند. علت این بیماری مفصلی در کودکان مشخص نیست اما به‌نظر می‌رسد فاکتورهای ژنتیکی در آن نقش داشته باشند. تشخیص زودهنگام آرتریت در کودکان به کنترل بهتر و موثرتر این بیماری کمک می‌کند. مطالعه این مقاله به همه پدران و مادرانی پیشنهاد می‌شود که می‌خواهند در مورد علائم آرتروز کودکان و نوجوانان بیشتر بدانند.

مهم‌ترین علائم آرتروز در کودکان و نوجوانان چیست؟

آرتریت در کودکان یک بیماری پیشرونده است؛ یعنی با گذشت زمان پیشرفت می‌کند و درمان قطعی ندارد. پزشکان با تکنیک‌هایی مانند دارو‌درمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و مدیریت درد سعی می‌کنند از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند. از ابتدایی‌ترین علائم آرتروز در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

درد

اولین علائم آرتروز کودکان درد است؛ اما هر دردی را نمی‌توانید به این بیماری نسبت دهید. دردهای ناشی از آرتروز در مراحل ابتدایی بیماری مبهم و مزمن هستند؛ یعنی در طولانی مدت کودک را آزار می‌دهند. ممکن است کودک آن را به‌صورت سوزش نیز توصیف کند. شدت درد نیز متغیر است. این موضوع به‌طور خاص به شدت آسیب مفصل بستگی دارد، هر چقدر آسیب بیشتر باشد به همان میزان کودک از دردهای مفصلی بیشتر رنج می‌برد. چنانچه با این مشکل مواجه هستید، برای تشخیص علت اصلی و تایید بیماری بهتر است با دکتر ارتوپد خوب در تهران مشورت کنید.

تورم

یکی دیگر از اولین علائم آرتروز در کودکان و نوجوانان می‌تواند مربوط به تورم مفاصل باشد. فاکتورهای زیر در بروز این عارضه نقش دارند:

• تخریب غضروف: با پیشرفت آرتروز، غضروف مفصل‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرد و تخریب می‌شود. این فرآیند به بافت‌های اطراف آسیب می‌رساند و باعث تحریک آن‌ها می‌شود. به همین دلیل تورم و قرمزی در ناحیه مفصل بروز می‌کند.
• ترشح مایع مفصلی: در پاسخ به التهاب، سینوویوم (Synovium، غشاء مفصلی) مایع مفصلی بیشتری تولید می‌کند. این ترشح اضافی باعث افزایش حجم مایع مفصلی و در نتیجه تورم مفصل می‌شود.
• احتمال ترشح سایر مواد: در واکنش بدن به آسیب، ممکن است در مفصل‌ها مواد دیگری مانند پروتئین‌ها و سلول‌های التهابی به مقدار بیشتری ترشح شوند. آن‌ها نیز باعث افزایش تورم مفصل خواهند شد.
• تخریب استخوان: با پیشرفت آرتروز، استخوان‌ها نیز به شدت آسیب می‌بینند. این تخریب باعث تحریک عصب‌ها و عروق خونی محلی می‌شود و در نتیجه تورم و قرمزی به وجود می‌آید.

سفتی مفاصل

سفتی مفاصل آرتروز در کودکان به افزایش سختی و محدودیت حرکت در مفاصل اشاره دارد. این وضعیت ناشی از تخریب و فرسایش غضروف مفصلی است که در اثر پیشرفت بیماری آرتروز اتفاق می‌افتد. غضروف به عنوان بافت لغزان و نرم در مفاصل عمل می‌کند و در محافظت از استخوان‌ها در مقابل فشار و ضربه نقش دارد. با تخریب غضروف سطح لغزشی مفصل کاهش می‌یابد و در نتیجه، مفصل محدود و سفت می‌شود. سفتی مفصل در آرتروز کودکان معمولا پس از خوابیدن طولانی یا بیدار شدن از خواب صبحگاهی دیده می‌شود.

محدودیت حرکت

در این شرایط دامنه حرکتی مفصل‌ها محدود می‌شود. فاکتورهای زیر در بروز این عارضه نقش دارند:

• تخریب غضروف
• تخریب استخوان
• التهاب مفصلی: التهاب مفصل به دلیل پاسخ بدن به آسیب و تخریب غضروف است. این التهاب باعث تورم و درد شدید می‌شود و حرکت را محدود کند.
• تشکیل بافت اضافی (فیبروز): به علت آسیب و التهاب احتمال تشکیل بافت اضافی در محل مفصل به ویژه در اطراف آن بیشتر می‌شود. هدف بدن این است تا مفصل آسیب‌دیده ترمیم شود و در محل خود ثابت بماند. اما این بافت اضافه می‌تواند حرکت مفصل را تحت تاثیر قرار دهد و محدودیت ایجاد کند.

علائم آرتروز در کودکان در کدام مفصل‌ها بیشتر دیده می‌شود؟

این موضوع به نوع آرتروز کودکان بستگی دارد. مثلا در پلی آرتریت (polyarthritis) بیش از پنج مفصل بدن به‌طور متقارن درگیر این بیماری می‌شوند اما در الیگوآرتریت (Oligoarthritis) مفصل‌های بزرگ بدن مانند زانو و آرنج درگیر هستند. تعداد مفصل‌های درگیر در الیگوآرتریت به کمتر از چهار مفصل می‌رسد.

به‌طور کلی آرتروز در کودکان مفصل‌های زیر را بیشتر تهدید می‌کند:

• مفصل زانو: این مفصل در فعالیت‌های روزمره، بازی و ورزش نقش مهمی دارد. آرتروز زانو در کودکان با علائمی مانند درد، محدودیت در حرکت و صدای تق تق هنگام حرکت کردن همراه است.
• مچ پا : آرتروز، مفصل مچ پا را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. این مفصل نقش مهمی در حرکت و پشتیبانی از وزن بدن را دارد.
• آرتروز دست در کودکان: این بیماری به مفصل‌های کوچک مانند انگشتان دست نیز آسیب می‌‌‌زند.
• آرتروز گردن در کودکان: بروز این عارضه در سنین کودکی نادر است اما احتمال آن وجود دارد.

آیا آرتروز در کودکان باعث ناراحتی‌های پوستی و چشمی می‌شود؟

آرتروز کودکان یک بیماری مفصلی است و در درجه اول مفصل‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این حال با پیشرفت بیماری، علائم آن در سایر سیستم‌های بدن مانند پوست و چشم نیز دیده می‌شود. مثلا برخی کودکان مبتلا به آرتروز از خارش‌ و بثورات پوستی شکایت می‌کنند. در برخی دیگر این بیماری باعث التهاب سفیدی چشم کودکان می‌شود.

اگر در کودک خود چنین نشانه‌هایی می‌بینید و برای آن دلیل خاصی ندارید، شاید بهتر باشد با پزشک متخصص مشورت داشته باشید. البته باید بدانید علت بروز ناراحتی‌های پوستی و چشمی در کودکان بسیار متنوع است و در بیشتر مواقع به آرتروز مربوط نمی‌شود. این موضوع بیشتر برای کودکانی اهمیت دارد که ردپای این بیماری در خانواده آن‌ها دیده می‌شود.

برای درمان آرتروز کودکان و نوجوانان به چه پزشکی باید مراجعه کنیم؟

پزشکان متخصص ارتوپدی و روماتولوژیست‌ها می‌توانند در کنترل و مدیریت علائم آرتروز در کودکان به شما کمک کنند. در کنار آن‌ها ممکن است با توجه به وضعیت فرزند‌تان به دکتر مغز و اعصاب نیز نیاز داشته باشید، به‌ویژه زمانی که آسیب مفصل‌ها آنقدر شدید است که سیستم عصبی در نقاط مختلف بدن تحت فشار قرار گرفته‌‌اند. علاوه‌بر این متخصص فیزیوتراپی و کاردرمانی نیز به کودکان برای کاهش علائم این بیماری کمک می‌کنند.