کودک خلاق: راهکارهای طلایی پرورش خلاقیت کودکان

 تفکر خلاق

اگر بخواهيم تفکر خلاق را تعریف کنیم ، بايد بگوييم تقکر خلاق زمانی ایجاد می‌شود که کودک با استفاده از اطلاعات و داده‌ها، ایده جدیدی خلق کند. به عبارت دیگر در تفکر خلاق مجموعه‌ای از افکار که هرکدام به تنهایی فایده‌ای ندارند، به شکلی مفید و کاربردی تبدیل می‌شوند.

تمامي اختراعات انسا‌ن‌ها، نتیجه تفکر خلاق است. يعني یک فکر جديد به یک شیء جدید تبدیل شده‌است. گاهي تفکر خلاق باعث نوآوري مي شود؛ يعني از ابزار و اطلاعات موجود استفاده جديدي مي شود. براي داشتن تفکر خلاق نیاز است که افراد زمینه خلاقیت را داشته باشد.

تخيل و خلاقيت

بهتر است بدانید کودکان 3 تا 5 ساله خیال‌پردازی می کنند و تخیل خود را پرورش می‌دهند. بعضی از والدین هنگام مواجهه شدن با تخیل کودک خود نگران می‌شوند ، در حالی که این رویاپردازی باعث رشد خلاقیت کودک می‌شود. بنابراین بهتر است به تخیلاتی که کودک بیان می کند گوش کنیم و درمورد آن سوال بپرسیم. اگر به این خیال پردازی‌ها اهمیت بدهیم باعث می‌شود کودک همیشه یک مدل بازی نکند، نقاشی‌های متفاوت بکشد، و شکل‌های مختلف ایجاد کند.

در بسیاری از موارد ، پدرومادر از بی حوصلگی ، بی انگیزگی و تنبلی فرزندان خود شکایت دارند ، در واقع پدر و مادر باید کودک خود را به انجام کارهای خلاقانه و ایده های جدید تشویق کنند.

زمينه هاي تقویت تفکر خلاق

همانطور که گفته شد ، همه کودکان با توانایی ، هوش و استعداد متولد می شوند و توانایی خلاقیت را دارند ، اما این پدر و مادر هستند که گاهی اوقات با غفلت و جدی نگرفتن خلاقیت کودک جلوی بروز آن را می‌گیرند. رشد اعتماد به نفس کودک ، تشویق به پشتکار و عزم راسخ ، افزایش انگیزه ، ثبات عاطفی ، هدف گذاری ، ریسک پذیری مناسب ، انعطاف پذیری و تلاش برای افزایش توجه ، تمرکز و هوش کودک از جمله راهکارهایی است که باعث می‌شود کودک خلاقیتش را پرورش بدهد. برای پرورش خلاقیت، لازم است که والدین به رفتارهای خلاقانه کودک خود تمرکز و توجه داشته باشند ولی بعضی از پدرها و مادرها فقط موفقیت را نشانه ای از خلاقیت می دانند. در حالیکه کودک خلاق حتی در شکست ها خلاقانه رفتار می کند و می تواند با شکست ها و مشکلات خود کنار بیاید.

یکی از بهترین راه ها برای افزایش خلاقیت کودک این است که او  بتواند برای حل یک مسئله یا موقعیت خاص ایده جدیدی ارائه دهد. و بتواند روشهای مختلفی را برای حل مسئله نام ببرد و بداند که هر مسیر به کجا منتهی می شود و نتیجه هر کدام چیست ؟چنین کودکی در مواجهه با شرایط دشوار مسئله را تمام شده نمی داند و می تواند راه حل های مختلفی ارائه دهد.

ویژگی های کودکان خلاق

معمولاً اگر کمی وقت و حوصله به خرج دهیم ، در کودکان خود نشانه های خلاقیت را پیدا می‌کنیم. بهترین زمان برای متوجه شدن خلاقیت کودکان، تماشای بازی کردن آنها است. اجازه دهید کودک با وسایل و اسباب بازی هایش آزادانه بازی کند. کودکان خلاق معمولاً برای هر یک از وسایل بازی خود کاربردهای متفاوتی پیدا می کنند و قبل از اینکه از وسیله ای به سراغ وسیله دیگری بروند، از آن وسیله به روش‌های مختلف استفاده می کنند.

یک جعبه خالی برای کودک خلاق ممکن است خیلی بیشتر از بهترین و پیچیده ترین اسباب بازی ها ارزش داشته باشد. کودکان خلاق می توانند متناسب با موقعیت و مکان خاص بازی را تغییر دهند ، بازی های جدیدی را خلق کنند ، قوانین خاصی وضع کنند ، در بازی پیش قدم شوند و با یک روش منظم به صورت فردی یا تیمی بازی کنند.
کودکان خلاق می توانند با توجه به علایق خود، بازی را کنترل و مدیریت کنند و قوانین جدیدی اضافه کنند ولی در مقابل، کودکاني که خلاقیت  کمتری دارند در بازي ها فقط طبق دستورالعمل اصلی پیش می‌روند و فکر می‌کنند که حتما باید قوانین بازی را رعایت کنند و آن را وظیفه خود می‌دانند. در نتیجه نسبت به کودکان خلاق، از بازی کردن کمتر لذت می‌برند.

1-    به کودکانتان اجازه بدهید اشتباه کنند!

کودکانی که از شکست می ترسند کمتر خلاقانه فکر می‌‌کنند. اگر فرزندتان از یک اشتباه ناامید شد ، به او بگویید “برای تغییر نتیجه چه کار دیگری می تواند انجام دهد؟” و یا بگویید ، “چگونه می تواند این کار را دوباره انجام دهد؟”  و این شکست ها برای کودک تبدیل به زمینه ای برای موفقیت می شود.

2-    اجازه بدهید وسائل را کثیف کند!

بیشتر ما جاهای تمیز و آرام را دوست داریم. در حالیکه کودکان  خلاق  باعث شلوغی و به هم ریختگی محیط می‌شوند. ممکن است فرزندتان بخواهد كه كیسه ای پر از اسباب بازی را در وسط خانه پخش کند در این صورت ، اتاق را برای او آماده كنید تا بتواند آزادانه در آنجا بازی کند. ممکن است از دیدن شلوغی و به هم ریختگی خانه ناراحت بشوید، اما مزایای پرورش خلاقیت کودک بیشتر از ناراحتی موقتی است. بهترین کار این است که به کودک کمک کنید پس از کار یا بازی با اسباب بازی های خود، آن‌ها  را جمع کند. اینگونه یاد می گیرد که مسئولیت کارهای خود را بپذیرد.

3- کودکتان را به خاطر تلاشش تشویق کنید

ما معمولاً شنیده ایم که تشویق می تواند مانعی برای تفکر مستقل کودک باشد. مشكل تشویق و پاداش این است كه ممكن است  جلوی انگیزه‌های درونی کودک را بگیرد و کودک دائماً در جستجوی انگیزه‌های بیرونی باشد. نمی گویم تشویق بد است ، اما دفعه دیگر که خواستید کودک خود را تشویق کنید. سعی کنید از جملاتی عینی استفاده کنید مثلاً  از جمله: “دیدم کفشت را  خودت پوشیدی”  و  یا “تو واقعاً برای حل مسائل ریاضی سخت تلاش می کنی”.

4-روشنفکر باشید

به فرزندتان اجازه بدهید راه‌های جدیدی را انتخاب کند. برای مثال ممکن است شما عادت نداشته باشید غذای شام را در وعده صبحانه بخورید؛ اما، اگر فرزند شما خواست قبل از رفتن به مدرسه پاستا بخورد؛ فرصت را برایش فراهم کنید. اگر خواست در آشپزخانه شما را یاری کند این فرصت را به او بدهید و محیط آشپزخانه را تبدیل به آزمایشگاه علمی کنید و اجازه دست زدن به مواد و ابزارهای آشپزی را به او بدهید.

8- رجوع به اسباب بازی های اولیه

اسباب بازی های موزیکال یا چراغ دار سرگرمی خوبی هستند، اما آنها به اندازه وسایلی مانند برچسب ها، تیوب ها، خانه سازی، عروسک ها، ابزار، ماسه، خمیر بازی و لگو  کودک را متفکر و خلاق بار نمی آورند. وقتی را برای مشاهده بازی کودکتان اختصاص دهید و لیستی را از اسباب بازی ها تهیه کنید. کودک شما با کدام اسباب بازی بیشتر بازی می کند؟ کدام یک از اسباب بازی ها خلاقیت خلاقیت او شده و او را به سمت ساختن وسائل جدید پیش می برد؟ سعی کنید بجای اسباب بازی های محدود (مثلاً اسباب بازی دارای دکمه های یک یا دو کاره) کودکانتان را با اسباب بازی های خلاق  کننده (مانند لگو شهرسازی و خانه سازی ها) که محرک بازی خلاق هستند تشویق کنید.

9- زمان تماشای تلویزیون را کمتر کنید

ممکن است برای والدین دشوار باشد که زمان تماشای تلویزیون را کلا حذف کنند اما، می توانیم تلاش کنیم تا کودک مدت زمان کمتری را صرف دیدن برنامه های تلویزیونی کند و به جای دیدن تلویزیون بهتر است این زمان را برای نقاشی کشیدن، ساختن خانه با لگو یا خمیر بازی استفاده کند.